Metoda „na sucho” wymaga konsekwentnego usuwania najdrobniejszych śladów wody. Dlatego przed przystąpieniem do wyciskania tarlaków, należy dokładnie wytrzeć ręcznikiem powierzchnię ich ciała, a także ręce pracownika dokonującego manipulacji oraz wnętrze używanych naczyń. Przy samym wyciskaniu natomiast wskazane jest zachowanie ostrożności, która powinna zapobiec stratom związanym ze szczególną wrażliwością ikry szczupaka na wszelkiego rodzaju urazy wywołane działaniem czynników mechanicznych. Przy nieuważnym obchodzeniu się z tarlakami uszkodzenia tego typu mogą powstać nawet wę wnętrzu jamy ciała samicy. Rybę poddawaną zabiegowi trzyma się za głowę owiniętą lnianym ręcznikiem, w pozycji ukośnej, tak aby otwór płciowy znajdował się tuż nad naczyniem o emaliowanej powierzchni wewnętrznej, do którego ikra powinna spływać wzdłuż pochyłości ścian.
Zdjęcie. Pozyskiwanie ikry szczupaka w warunkach polowych (fot. J. Waluga).
Pierwsza partia jaj wypływa na ogół samorzutnie. Gdy to nastąpi, należy ująwszy boki brzucha ryby kciukiem i palcem wskazującym, łagodnie wyciskać dalsze — kolejno z tylnej, środkowej i przedniej części jajników, sięgając coraz bliżej głowy i w ten sposób przedłużając zasięg ruchu postępującego ku otworowi odbytowemu. Zdecydowanie niewskazane jest nadmierne zwiększanie nacisku w celu uzyskania większej ilości ikry, gdyż prowadzi to do wydalenia znacznej liczby jaj niezupełnie dojrzałych i nie nadających się do zapłodnienia. Znajdują się one zwłaszcza w przedniej, przygłowowej części jajników. Jak wykazały badania Smiśka (1967), ikra pochodząca stamtąd ma niemal o połowę mniejszą wartość przy zapłodnieniu. Lindroth (1946) zwraca uwagę, że również owa pierwsza porcja samorzutnie wypływających jaj może obniżać wyniki zapłodnienia, gdy zbyt długo przetrzymywane tarlaki już w sadzu zaczęły wydalać ikrę. Jeśli bowiem nawet nieznaczna ilość wody przeniknie przy tym do jamy ciała samic, to nastąpi przedwczesne pęcznienie jaj leżących najbliżej otworu odbytowego. Natomiast nie należy obawiać się wypływającego z ikrą płynu jajowego, który wprawdzie podobnie jak woda aktywizuje plemniki, lecz zarazem znacznie przedłuża czas pozostawania ich w ruchu, a ponadto ułatwia dobre wymieszanie ikry z mleczem.
Jedną z poważniejszych komplikacji, jakie występują przy sztucznym zapłodnieniu ikry szczupaków, jest trudność pozyskania większej ilości mlecza. Tylko z nielicznych samców można wycisnąć jednorazowo więcej niż kroplę. Aby straty były jak najmniejsze, zaleca się po ułożeniu ryby na grzbiecie naciskać jej brzuch kciukiem od płetw piersiowych w kierunku otworu odbytowego i zbierać wypływający mlecz pipetą. Jeśli jest on wyciskany bezpośrednio do naczynia, należy otwór płciowy samca trzymać tuż nad powierzchnią ikry. Obydwa sposoby mają zapobiec ściekaniu lepkiej cieczy po powierzchni ciała ryby. Jeśli liczba samców okaże się niewystarczająca, można te same osobniki wykorzystać ponownie przerzuciwszy je po każdym zabiegu na powrót do sadza na kilka dni, w ciągu których osiągną zdolność uwolnienia następnej partii plemników.
Zagęszczenie plemników w mleczu szczupaka sięga imponującej liczby 20 miliardów sztuk na 1 cm3. Toteż jedna lub dwie krople wystarczają na ogół do zapłodnienia 1 litra ikry. Badania Krupauera i Pekara (1965) wykazały jednak, że u samców ważących mniej niż 1 kg zagęszczenie to jest znacznie mniejsze (tabela), co obniża wartość uzyskiwanego z nich mlecza i uzasadnia stosowanie podwojonych dawek.
TABELA. Zagęszczenie plemników w mleczu szczupaków o różnych rozmiarach (według Krupauera i Pekara, 1965).
| Średni ciężar samca g | Liczba plemników w 1 mm3 mlecza (tys. szt.) | Liczba zbadanych ryb |
| 520,0 | 8 296 | 3 |
| 707,0 | 10 890 | 2 |
| 890,6 | 15 898 | 8 |
| 1128,5 | 18 060 | 6 |
| 1320,2 | 19 115 | 4 |
| 1494,4 | 21 954 | 7 |
| 1701,0 | 20 365 | 2 |
| 1895,0 | 20 760 | 1 |
| 2125,0 | 20 640 | 1 |
| 2716,4 | 23 546 | 4 |
Autorzy ci zwracają także uwagę na zróżnicowanie wartości mlecza o różnej konsystencji i barwie. Najwięcej plemników zawiera mlecz gęsty i śnieżnobiały, wypływający w pierwszej fazie wyciskania, natomiast w ogóle może ich nie być w płynie rzadkim i nieco ciemniejszym, jaki często uzyskuje się z młodych osobników.
Wspomniano już, że warunkiem skutecznego zapłodnienia jest dokładne wymieszanie ikry z mleczem. Również i przy tej czynności należy zachować ostrożność, polegającą na niedopuszczeniu do uszkodzenia jaj. W tym celu używa się zwykle gęsiego pióra, choć niektórzy praktycy uważają, że bezpieczniej jest mieszać ręką odzianą w gumową rękawicę. Zmieszaną ikrę zalewa się wodą kierowaną po pochyłości brzegów naczynia, w proporcji 1—1,5 litra wody na 1 litr ikry, a następnie pozostawia w spokoju przez 2—5 minut. Anwand (1965) zaleca, na podstawie doświadczeń węgierskich i austriackich, pozostawiać zmieszaną z mleczem, lecz jeszcze nie zapłodnioną ikrę przez 1—2 godziny w chłodnym miejscu i dopiero po upływie tego czasu dodawać wody. Następuje wtedy wtórna aktywizacja plemników wcześniej uruchomionych działaniem płynu jajowego. Inną modyfikację proponuje Woynarovich (1962), który próbował znaleźć płyn wzmagający silniej niż woda aktywność plemników. Efektem jego eksperymentów było zastosowanie roztworu mocznika (15 g CO(NH2)2 na 1 litr wody) i wzrost liczby zapłodnionych jaj o 4—30% w porównaniu z próbami kontrolnymi, w których zapładnianie odbywało się metodą tradycyjną. Działanie tego roztworu przez 5—10 minut (potem należy ikrę przepłukać wodą) nie wywołuje żadnych ujemnych skutków.
Po zapłodnieniu ikra zmienia pod wpływem wody niektóre swe właściwości. Szczególnie kłopotliwe przy dalszych manipulacjach jest występowanie kleistości powodującej zbrylanie się ikry. Zapobiega się temu przez ciągle ponawiane przepłukiwania. Zabieg ten należy jednak ograniczać do koniecznego minimum. Nosal (1961) stwierdził, że czas płukania można skutecznie skrócić przez używanie wody zmieszanej z mułem. Powstałe przy tym zgrupowania ziarn łatwo rozpadają się podczas mieszania piórem, a po dokładnym przepłukaniu czystą wodą kleistość zanika niemal zupełnie. Jednocześnie ze sklejaniem następuje pęcznienie jaj, prowadzące w ciągu ok. 2 godz. do podwojenia objętości 1 litra ikry nie zapłodnionej. W tym czasie należy rozłożyć ikrę na szerokodennych emaliowanych tacach warstwą o grubości nie przekraczającej 3 cm. Przetrzymywanie ikry pęczniejącej w wysokich naczyniach prowadzi do mechanicznego uszkodzenia znacznej liczby jaj.
