Również w warunkach naturalnych stwierdzono wyraźne przyspieszenie wzrostu larw przechodzących na drapieżnictwo (Załachowski, 1970). Opóźniony termin wylęgania się płoci wpływa niekorzystnie na przeciętny wzrost całej populacji.
Rysunek. Wpływ terminu wylęgania się płoci na szybkość wzrostu larw szczupaka w Jeziorze Legińskim.
Natomiast indywidualne zróżnicowanie wielkości larw należących do tego samego pokolenia wzmaga się z biegiem czasu wskutek małej ich ruchliwości, która sprawia, że poszczególne osobniki, na ograniczonym obszarze zajmowanych przez siebie stanowisk, znajdują odmienny zestaw organizmów pokarmowych. Najszybciej rosnące mają szansę wcześniejszego zejścia w strefę zasiedloną nie uszczuplonymi jeszcze przez drapieżnictwo populacjami narybku, co znowu stawia je w pozycji uprzywilejowanej. Carbine (1945) podaje, że rozmiary osiągane przez jedno pokolenie wpuszczonych jednocześnie wiosną do stawu larw szczupaka wahały się jesienią tego samego roku w granicach od 8,3 do 44,6 cm i od 2 do 460 g. Na podstawie tych obserwacji określa on przyrosty możliwe do uzyskania w optymalnych warunkach nazwą „wzrost potencjalny”. Inne doniesienia przesuwają granicę potencjalnego wzrostu szczupaków w pierwszym roku życia do 800 g, a nawet do 1 kg (Chimits, 1956). Dolnej granicy w warunkach naturalnych dotychczas nie oznaczono. Doświadczenia Johnsona (1966a) dowiodły jednak, że jednoroczne szczupaki można utrzymywać przez cały rok przy nie zmieniającym się ciężarze przez podawanie im pokarmu w ilości pokrywającej tylko energetyczne zapotrzebowanie organizmu.
Carbine (1945) stwierdza również, że osobniki najsłabiej rosnące w pierwszym roku życia, w następnych wykazują tendencję do wzrostu szybszego od swoich większych rówieśników. Zjawisko to, określane jako „wzrost kompensacyjny” powstaje w wyniku intensywniejszego żerowania szczupaków przetrzymywanych uprzednio w warunkach deficytu pokarmowego (Kriwobok, Pupyrnikowa, 1950) i może w pewnym stopniu wyrównywać zróżnicowanie wymiarów. Jednakże na wzrost dorosłych osobników oddziałują także inne, poza pokarmem, czynniki biologiczne. Cechą typową dla szczupaka jest wyraźnie wolniejszy wzrost samców, zwłaszcza w późniejszych latach życia.
Rysunek. Szybkość wzrostu samic i samców szczupaka.
Toteż tam, gdzie długowiecznością dorównują one samicom (np. jezioro Windermere lub wielkie jeziora północnej Kanady), różnica płci w poważnym stopniu może przyczyniać się do zróżnicowania wielkości osobników z jednej grupy wieku. Interesujące jest, że w jeziorach naszego regionu geograficznego samce rzadko przekraczają piąty rok życia.
Dobrze udokumentowane badania Frost i Kipling (1967) dowiodły, że przyrosty szczupaków zależą w poszczególnych latach kalendarzowych od stanu pogody, zwłaszcza latem i jesienią, to znaczy w okresie najintensywniejszego wzrostu. Wpływ pogody na wzrost zaznacza się poprzez omówione wcześniej uzależnienie warunków pokarmowych od temperatury i oświetlenia. Pokolenia, które w ciągu swojego cyklu życiowego trafiły na korzystny układ czynników (atmosferycznych, osiągają w określonym wieku większą średnią wielkość niż roczniki rosnące w gorszych warunkach. Za najważniejszy wskaźnik oddziaływania czynników zewnętrznych na wzrost poszczególnych pokoleń wspomniane autorki uważają sumę temperatur wody w miesiącach letnich i jesiennych, liczoną od roku, w którym nastąpił wylęg.
Ciężar ciała uzależniony jest nie tylko od długości, ale również od pozostałych wymiarów wyznaczających objętość ryby. W celach praktycznych można jednak przedstawić jego zmiany ze wzrostem długości, przy czym uzyskana współzależność przybiera formę krzywej potęgowej parabolicznie wyginającej się ku górze.
Rysunek. Zależność między długością a ciężarem (1) i szybkość wzrostu ciężaru (2) szczupaka z Jeziora Legińskiego.
Oznacza to, że jednakowym przyrostom długości odpowiadają stale zwiększające się przyrosty ciężaru. Przy szybkim i prawie równomiernym tempie wzrostu długości szczupaków z jezior naszego regionu geograficznego-, roczne przyrosty ciężaru znacznie zwiększają się z wiekiem, osiągając w starszych latach życia wartości zbliżone do 1000 g (rys. 41). Silniej też zaznaczają się wtedy różnice średniego ciężaru populacja wolniej i szybciej rosnących.
