Rozwój larwalny szczupaków

Dalsze przeobrażenia prowadzą do uformowania się płetw oraz ustalenia proporcji i pigmentacji ciała (rys. 23—E—H). Fałd skórny zwęża się, przyjmuje kształt lancetowaty, przerywa przed płetwą ogonową i wreszcie ostatecznie zanika. Ze zgrupowań komórek powstają promienie płetwo we. Płetwa ogonowa zawiązuje się pod wygiętym ku górze końcem struny grzbietowej i przejściowo przybiera asymetryczną formę trójpłatową (rys. 23—G). Zwiększają się rozmiary głowy, a zwłaszcza — dzięki intensywnemu rozwojowi kości szczękowych — długość pyska. Łuski zaczynają zawiązywać się u larw o długości 32—35 mm, najpierw w pierwszym rzędzie pod linią boczną, a potem w dalszych ku górze i ku dołowi tułowia (Franklin, Smith, 1960). Do tego czasu larwy w poszukiwaniu pokarmu oddalały się od brzegów, ale górną warstwę wody opuszczały nadal tylko przy odruchu ucieczki. Dopiero po osiągnięciu długości ok. 40 mm spływają z obszaru tarlisk na głęboką wodę, zajmując stanowiska wśród roślin. Okres larwalny dobiegł końca. W tym stadium młode szczupaki mają już ostatecznie uformowane płetwy i typową pigmentację ciała (rys. 23—l).

Duża początkowo liczebność najmłodszych larw na tarliskach zaczyna w miarę postępującego rozwoju wyraźnie się zmniejszać. Według obliczeń Carbine’a (1944), na tarliskach usytuowanych poza obrębem jeziora, śmiertelność do czasu spływu narybku wynosiła ponad 99% złożonej ikry (tab. 8).

TABELA 8. Ocena przeżywalności potomstwa szczupaków składających ikrę na rozlewisku jeziora Houghton w stanie Michigan (według Carbine’a, 1944).

Doświadczenia Lindrotha (1946) wykazały niezwykłą odporność larw na wahania temperatury. Przenoszone raptownie na 2—3 godziny z wody o temperaturze 16° do wody zmieszanej z lodem, po przywróceniu normalnych warunków zdolne były osiągnąć poprzednią żywotność. Pomyślnie znosiły również okresowe działanie temperatur rzędu 25—34°. Szczytowe zapotrzebowanie na tlen notowano u larw o długości 20—24 mm (rys. 25), czyli w okresie, kiedy trzymając się powierzchniowej warstwy wody nie są zagrożone deficytem tlenowym.

Rys. 25. Zmiany intensywności oddychania larw szczupaka przy temperaturze 15°, w miarę postępującego rozwoju (wg Szamardiny).

Nie wydaje się więc, aby niekorzystny układ temperatur bądź niskie natlenienie wody mogły powodować tak znaczne straty w populacji. Przyczyną ich może być brak pokarmu, prowadzący do wzajemnego pożerania się, choć w warunkach naturalnych zjawisko kanibalizmu należy raczej do rzadkości (Załadhowski, 1970). Największym niebezpieczeństwem jest natomiast często notowane w okresie wiosennym obniżanie się lustra wody. Larwy szczupaka dopiero po osiągnięciu 18—22 mm zaczynają reagować na wahania poziomu wody w takim stopniu, że pozwala im to uniknąć znalezienia się poza jej obrębem. Czynnik pokarmowy, od którego zależy szybkość wzrostu, może zatem wpływać na skrócenie lub wydłużenie okresu krytycznego zagrożenia przed pojawieniem się zdolności aktywnego spływania wraz z obniżającym się poziomem wody (Domaniewskij, 1963). Można sądzić, że na tarliskach przybrzeżnych, w obrębie samego jeziora, przeżywalność jest większa niż na obszarach zalewiskowych, gdzie może nastąpić nawet całkowite odcięcie drogi spływającym larwom.