Szczegółowy opis mechanizmu tarła dają Pabrdcius i Gustafson (1958). Zwracają oni uwagę na szereg przystosowań mających na celu dokładne zapłodnienie ikry i zapewnienie pomyślnych warunków rozwoju wylęgającym się larwom. Oba te względy kształtują zachowanie Się tarlaków. Mała ruchliwość młodych szczupaków wymaga rozsiedlenia ich na szerokiej przestrzeni, gdyż w zagęszczeniu doszłoby do silnej konkurencji pokarmowej w pierwszym okresie żerowania. Dlatego, w odróżnieniu od innych ryb drapieżnych (np. sandacza lub łososia), szczupaki nie Składają ikry w jednym miejscu, nie wykazują żadnych form opieki nad potomstwem, nie przybierają odstraszającej szaty godowej, ani też nie wykazują agresywności związanej z obroną terytorium. Rzadko występujące objawy agresywnego zachowania się samców notowano tylko w zbyt licznych zespołach towarzyszących tej samej samicy. Sytuacje takie mogą się zdarzać przy braku wystarczająco obszernych przestrzeni z odpowiednim substratem.
W naturalnych warunkach zespół tarłowy składa się z jednej samicy i dwóch lub trzech samców, które kolejno biorą udział w zapładnianiu ikry. Wydalanie produktów płciowych odbywa się w nieustannym ruchu. Samica wykonuje mniej więcej dwa mioty na minutę w seriach, które na początku i końcu tarła trwają około dwóch, a w jego szczytowym nasileniu dochodzą do dziesięciu minut. Po zakończeniu każdej serii następuje kilku- lub kilkudziesięciominutowy okres spokoju i w tym czasie ryby albo stoją nieruchomo nad dnem, albo wolno pływając nie wykazują zainteresowania partnerami.
Autorzy szwedzcy podkreślają dwojaką funkcję orientacji wzrokowej podczas przebiegu tarła. Jedną z nich jest stałe śledzenie podłoża, nad którym ryby się znajdują. Zauważono, że samica wstrzymuje się z miotami, przepływając nad dnem pozbawionym substratu i wznawia je natychmiast po odnalezieniu miejsc pokrytych roślinnością. W takich miejscach wylęgające się larwy znajdą najkorzystniejsze warunki rozwoju. Wzrok określa również wzajemną pozycję tarlaków w momencie miotu. Płynąc obok siebie starają się one osiągnąć zbieżne położenie znaków orientacyjnych, utworzonych przez dwie ciemne smugi wychodzące od oka w przód i w dół.
Akt miotu trwa 0,5—0,8 sekundy. Po równoczesnym wydaleniu komórek płciowych, samiec silnym uderzeniem ogona rozprasza ikrę, która dzięki temu nigdy nie opada na dno w zgrupowaniach. Jeżeli obszar tarliska jest wystarczający, poszczególne ziarenka leżą na dnie nie bliżej niż 15—20 cm jedno od drugiego, a bardzo często rozproszenie ich jest o wiele większe.
Mimo minimalnych porcji wydalanego mlecza, zapłodnienie ikry w warunkach naturalnego tarła sięga 95%. Lindroth (1946) przypuszcza, że plemniki są dokładnie rozpylane w wodzie wraz z jednocześnie wytryskiwanym moczem. Fabricius i Gustafson zauważyli w czasie filmowania aktu miotu, że samiec w momencie wydalania ikry przez samicę podściela płetwę odbytową, na której dokonuje się zapłodnienie jaj.
Tarło szczupaków zostaje przerwane z chwilą zapadnięcia zmroku i wznowione następnego dnia w godzinach przedpołudniowych. Zaniechanie tarła w nocy tłumaczy się wspomnianym mechanizmem orientacji wzrokowej. Mniejsze samice mogą w sprzyjających warunkach wydalić wszystkie jaja w ciągu jednego dnia, większe trą się zazwyczaj 2—3 dni. Wielkie znaczenie dla przebiegu tarła ma temperatura powietrza i stan pogody. Każde ochłodzenie powoduje spadek aktywności tarlaków, a dłuższe okresy niepogody mogą prowadzić do zaniechania tarła na pewien czas. Z danych Wilkońskiej i Zuromskiej (1967) wynika, że w naszych jeziorach trwa ono przeciętnie 2—3 tygodnie w strefie przybrzeżnej, a na wzniesieniach śródjeziornych przeciąga się do miesiąca. Wobec zmiennej sytuacji pogodowej w poszczególnych latach, dobrą orientację w terminach dają przedstawione przez Bernatowicza (1962) wskaźniki fenologiczne. Tarło przybrzeżne zbiega się t. początkiem kwitnienia podbiału pospolitego (Tussilago farfara) i z pełnym kwitnieniem lepiężnika różowego (Petasites officinalis), a kończy się wraz z rozwojem pąków olchy czarnej (Alnus glutinosa) i pierwszych listków grążela żółtego (Nuphar luteum). Na wzniesieniach śródjeziornych szczupaki trą się, gdy podbiał pospolity przekwita, a knieć błotna (Caltha palustris), klon zwyczajny (Acer platanoides) i mniszek pospolity (Taraxacum officinale) osiągają pełnię kwitnienia. Natomiast pełne kwitnienie czeremchy (Padus avium) i bzu pospolitego (Syringa vulgaris) wskazuje na koniec tarła.
Wyjątkowo niskie temperatury przy złej pogodzie w krytycznym okresie mogą spowodować przerwanie tarła zanim cała ikra zostanie złożona. Nie wydalone jaja są potem resorbowane przez organizm samicy. Proces wchłaniania trwa długo i zakłóca przebieg następnego cyklu dojrzewania gonad. Zdarza się, że w takich przypadkach samica nie zdąży osiągnąć pełnej dojrzałości przed kolejnym tarłem i wobec tego nie bierze w nim udziału (Syczewa, 1965).
