Na uwagę zasługuje zmienność przedstawionych wartości zależnie od rozmiaru jeziora i przede wszystkim od sezonu. Wpływ wielkości zbiornika zaznacza się zwłaszcza przy użyciu narzędzi ciągnionych. Na przykład niewód skuteczniej łowi szczupaki w jeziorach małych (gdzie strefa brzegowa stanowi znaczną część całej powierzchni) i w wielkich (gdzie zwykle występują obszerne wzniesienia śródjeziorne pokryte roślinnością) niż w średnich. Podobnie, choć nie tak wyraźnie, kształtuje się ta prawidłowość przy połowach przywloką. Natomiast narzędzia stawne cechuje niezwykle silne sezonowe zróżnicowanie efektywności połowowej, która osiąga maksymalne wskaźniki wiosną i minimalne w ciągu lata. Toteż w miesiącach wiosennych pozyskuje się w naszych jeziorach 38% rocznego połowu szczupaka, a w samym tylko kwietniu — 21% (tabela).
TABELA. Połowy szczupaka z jezior PGRyb. w cyklu rocznym (dane Zakł. Ekonomiki Rybactwa IRS w Olsztynie zebrane w latach 1950—1968).
Miesiąc | Procent połowu rocznego | Miesiąc | Procent połowu rocznego |
I | 5,0 | VII | 5,8 |
II | 4,8 | VIII | 6,1 |
III | 8,9 | IX | 7,6 |
IV | 20,8 | X | 8,8 |
V | 9,3 | XI | 9,3 |
VI | 7,6 | XII | 6,0 |
Formowanie zagęszczonych zgrupowań tarlaków w dostępnej dla narzędzi pułapkowych strefie przybrzeżnej i na płytkich zalewiskach stwarza sytuację wyjątkowo sprzyjającą nasileniu eksploatacji. Pamiętać jednak trzeba, że wszędzie, gdzie dąży się do zwiększenia liczebności gatunku lub do utrzymania jej na wysokim poziomie, zasady obowiązujące przy ochronie innych gatunków ryb powinny być przestrzegane także w czasie tarła szczupaka. W innych zbiornikach okres rozrodu stanowi doskonałą okazję do skutecznego ograniczenia ilości drapieżników i sposobność pozyskania materiału do akcji zarybieniowych.
Połowy rozpoczyna się przed zejściem lodu; zastawia się wtedy mieroże i wysokie żaki w miejscach głębszych, pod jego pokrywą, a niskie żaki, typu szczupakowego, w odmarzającej strefie przybrzeżnej, na zalewiskach i przy ujściach dopływów. Koryta dopływów i odpływów można przestawiać żakami kanałowymi. Podejścia do tarlisk i skierowane ku nim szlaki wędrówek przegradza się niskimi drygawicami stawnymi, którymi można również okrążać same tarliska, podciągając siatki w głąb pasa oczeretów. Przed zejściem lodu, a później w 2—3 tygodnie po tarle, kiedy szczupaki zaczynają intensywnie żerować, dobre rezultaty zapewnia połów na haki za pomocą sznurów lub krążków. Sznury można spławiać z falą (chorągiewkę sygnalizującą chwycenie przynęty przymocowuje się co 20—30 m) lub zawieszać na wzniesieniach śród jeziornych albo na stoku (ciężarki i pływaki przymocowuje się na przemian co 50—70 m). W rozległych i głębokich jeziorach sposób ten zapewnia wyłowienie dużych sztuk, trudnych do uchwycenia innymi metodami. Najlepsze wyniki daje połów o wschodzie i zachodzie słońca. Sezon połowów wiosennych kończy się w maju i z początkiem czerwca zastawianiem mieroży na wzniesieniach śród jeziornych podczas opóźnionego tarła szczupaków „głębinowych”.
W lecie nadal — chociaż ze zmniejszoną efektywnością — poławia się szczupaki narzędziami stawnymi. Pułapki i drygawice umieszcza się wśród roślin zanurzonych i na ścieżkach wyciętych w poprzek pasa oczeretów. W ciepłe dni należy rozstawiać sprzęt w płytkich partiach wody, lecz jeśli okres upalnej pogody przedłuża się, trzeba sieci przenieść głębiej i pozostawić tam po nadejściu ochłodzenia. Ustawiczne eksploatowanie tych samych miejsc prowadzi do znacznego zmniejszenia efektów. Już po 2—3 dniach dobrze jest zmienić stanowiska i nie powracać na nie przez dłuższy okres.
Jesienią połowy szczupaków znów zwiększają się w porównaniu z okresem letnim. Bardzo dobre wyniki, zwłaszcza w październiku, osiąga się przy słępieniu. Drygawicami zastawnymi należy otaczać tarliska sielawy i siei, gdzie gromadzące się podczas rozrodu tych ryb drapieżniki mogą spowodować znaczne szkody. Jesień i zima — to także -okres połowów narzędziami ciągnionymi. W jeziorach linowo-szczupakowych o niezbyt bujnej roślinności można je rozpocząć już w połowie września, najlepsze jednak rezultaty uzyskuje się dopiero przed zamarzaniem wody. Przy gęstym pokryciu dna roślinami pierwszy połów dokonywany w październiku ma na celu przyspieszenie ich obumierania, a dalsze należy przeprowadzać w odstępach 2—4-tygodniowych, przy czym efekty stopniowo wzrastają aż do grudnia („Poradnik rybaka jeziorowego”, 1957).
Od niedawna w rybactwie śródlądowym coraz bardziej rozpowszechnia się nowa metoda połowu ryb — za pomocą agregatu prądotwórczego. Ponieważ jest to urządzenie operujące tylko na niewielkich głębokościach, gatunki związane ze strefą przybrzeżną, a wśród nich szczupak, stają się głównym przedmiotem połowów. Niezwykła, w porównaniu z tradycyjnymi metodami, efektywność połowu agregatem sprawia, że staje się on niezastąpionym narzędziem stosowanym przy oczyszczaniu małych potoków i rzeczek pstrągowych z chwastu rybnego i drapieżników zagrażających cennym rybom łososiowatym. Prawidłowo obsługiwany zestaw prądotwórczy nie zabija ryb, świetnie więc nadaje się również do prowadzenia selektywnych połowów w jeziorach, w których zachodzi konieczność regulowania liczebności szczupaków według określonych założeń gospodarczych. Najlepsze wyniki można osiągnąć jesienią, gdy szczupaki wchodzą w rejon porośnięty pasem oczeretów. Połów elektrycznym agregatem prądotwórczym wymaga zezwolenia, które w uzasadnionych przypadkach wydaje Inspektor Rybactwa przy Wojewódzkiej Radzie Narodowej, a ekipa obsługująca zestaw musi posiadać uprawnienia nabyte po specjalnym przeszkoleniu.