Nasilenie żerowania szczupaków ulega wahaniom w zależności od ich wieku, od jakości pokarmu, od zmian warunków środowiskowych w cyklu rocznym i dobowym.
| Ciężar
szczupaka |
Rodzaj
pokarmu |
Dobowe spożycie w % ciężaru ciała szczupaka | Autor |
| 45,1 mg | widłonogi | 175,4 | Scholz |
| 52,0 mg | widłonogi | 160,8 | Scholz |
| 34,8 mg | wioślarki | 115,0 | Karzinkin |
| 136,0 mg | wioślarki | 75,0 | Karzinkin |
| 438,0 mg | wioślarki | 58,7 | Karzinkin |
| 1053,0 mg | wioślarki | 31,3 | Karzinkin |
| 2530,0 mg | wioślarki | 12,5 | Karzinkin |
| 3157,0 mg | wioślarki | 4,7 | Karzinkin |
| 136,0 mg | l. i n. płoci | 99,3 | Karzinkin |
| 436,0 mg | l. i n. płoci | 40,2 | Karzinkin |
| 1379,5 mg | l. i. n. płoci | 40,4 | Karzinkin |
| 4235,0 mg | l. i n. płoci | 17,4 | Karzinkin |
| 245,0 mg | r. i l. owadów | 28,5 | Scholz |
| 574,0 mg | robaki | 13,5 | Scholz |
| 976,0 mg | robaki | 13,7 | Scholz |
| 1226,5 mg | robaki | 5,08 | Scholz |
| 1314,5 mg | robaki | 2,88 | Scholz |
| 17,15 g | ryby | 3,05 | Scholz |
| 20,25 g | ryby | 2,24 | Scholz |
| 24,45 g | ryby | 2,08 | Scholz |
| 51,20 g | ryby | 1,32 | Scholz |
| 330,0 g | ryby | 1,11 | Vanner |
| 550,0 g | ryby | 1,04 | Vanner |
| 1000,0 g | ryby | 0,70 | Vanner |
TABELA. Dobowe spożycie pokarmu przez szczupaki różnej wielkości (za Karzinkinem, 1955).
Przedstawione w tabeli dane wskazują, że intensywność żerowania szczupaków zmniejsza się w miarę ich wzrostu. Wysokie spożycie w okresie larwalnym wiąże się z szybkością trawienia. Badania Lillelunda (1956) wykazały, że w pustym przewodzie pokarmowym zjedzona porcja zostaje rozłożona w 2 godziny, a po 4 godz. resztki przechodzą do końcowego odcinka jelita. W naturalnych warunkach proces ten przebiega nieco dłużej, gdyż nowe porcje pobierane są w trakcie trawienia poprzednich, tak że przewód pokarmowy w okresach żerowania jest stale wypełniony.
Dane o szybkości trawienia różnych rodzajów ofiar przez młode szczupaki po zakończeniu rozwoju larwalnego podają Manteufel i inni (1965). Rozkład poszczególnych sztuk narybku okonia w żołądkach szczupaków o długości 16 om trwa w temperaturze 20° około 13 godzin, a o długości około 30 cm — 25 godzin. Podobny pokarm w (tej samej temperaturze trawiony był przez dorosłego okonia ii sandacza o długości 30 cm w ciągu 14—16 godzin, a więc znacznie szybciej. U większych szczupaków proces trawienia ciągnie się 2—5 dni, a w niskich temperaturach o wiele dłużej. W skrajnym przypadku — przy temperaturze 0,1—0,2° — połknięte przez dorosłego szczupaka jazgarze miały po czterech dobach tylko nieznacznie naruszoną skórę. Prócz temperatury i wieku na szybkość trawienia wpływa rodzaj pokarmu, a zwłaszcza grubość pokrywy skórnej i łuskowej połykanych ofiar. Ryby karpiowate wcześniej ulegają rozkładowi niż okoniowate, a drobnica trawiona jest szybciej niż duże osobniki.
Układ temperatur w ciągu roku wywołuje sezonowe zmiany intensywności żerowania. Szczytowe jego nasilenie przypada na miesiące wiosenne,i jesienne. Zimą odławia się szczupaki z wypełnionym żołądkiem, lecz zahamowany niską temperaturą proces trawienia ogranicza szybkość przerobu pokarmu. Osłabienie żerowania w najcieplejszych miesiącach letnich jest konsekwencją okresowego zmniejszenia aktywności, które tłumaczy się pochodzeniem gatunku, pierwotnie przystosowanego do życia w wodach chłodnych. Schodząc w mniej nagrzane, głębsze partie zbiornika szczupaki tracą kontakt z najbogatszymi żerowiskami przybrzeżnymi. Wiosenny szczyt rozpoczyna się zwykle po tarle. Korzystny układ temperatur obiega się wtedy z formowaniem dużych zgrupowań ryb przystępujących do rozrodu w strefie literalowej . Zależnie od różnic klimatycznych w poszczególnych latach, w sezonowym cyklu żerowania mogą występować pewne odmienności.
Rysunek. Intensywność żerowania szczupaków z delty Wołgi w cyklu rocznym (wg Fortunatowej).
Sytuacja pogodowa wpływa również na rozkład intensywności żerowania w ciągu dnia. Manteufel i inni (1965) dowodzą, że ranne i wieczorne nasilenie żeru związane jest z oświetleniem rzędu 1—100 luksów, stwarzającym drapieżnikowi najkorzystniejszą widoczność. O tej porze wzrasta też dostępność wielu gatunków ryb, które później, przy pełnym świetle, formują stada przybierające strukturę obronną i stają się zdolne do sprawniejszego wykonywania manewrów. Przy pochmurnej pogodzie żerowanie przebiega równomierniej. Zaznaczający się na przedstawionym rysunku nieznaczny szczyt w godzinach nocnych przypisują wspomniani autorzy możliwości orientowania się drapieżników według sygnałów odbieranych przez narząd linii bocznej, nie podają jednak uzasadnienia ekologicznego. Prost i Kipling (1967) podkreślają znaczenie oświetlenia w przypadającym na jesienne miesiące okresie skracających się dni. Słoneczna pogoda stwarza wtedy drapieżnikom lepszą widoczność w głębszych warstwach wody, gdzie podczas okresowych spadków temperatury powietrza gromadzą się stada ryb.
Rysunek. Intensywność żerowania szczupaków w cyklu dobowym (wg średniej liczby ryb zjedzonych przez jednego drapieżnika w przeliczeniu na 30 dób): 1 — średnia długość szczupaków 12 cm (okres obserwacji 1-31.VII.1961), 2 — średnia długość 28 cm (10.VII.—3.VIII.1960), 3 — średnia długość 27,5 cm (4—13.VIII.1960) (z danych Manteufla i innych).
